Buz tabakaları, buzullar, buzla ilgili her şey...Dünya'da neler oluyor ? Hadi gelin hep birlikte bakalım.
Kriyosfer, Lehçe kökenli bir sözcük olup Yunanca "soğuk" anlamına gelen "krýos" ve "yüzey" manasındaki "sphaira" kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Buzulları, kalıcı donmuş toprakları, donmuş yüzeyleri kapsayan bu tabakalar aynı zamanda Dünya yüzeyine gelen güneş ışıklarını yansıtan büyük beyaz katmanlardır. Bu anlamda çok değerlidirler çünkü yansıyan Güneş ışıkları Dünya atmosferinin ısısını korur ve troposferde gerçekleşen iklim olaylarının devamlılığını sağlar. İklim olayları demişken, son yıllarda sürekli duyduğumuz iklim değişikliği, küresel ısınma gibi kavramlar kriyosfer için
çok büyük önem arz eder çünkü Dünya yüzeyindeki sıcaklık artışları kriyosfer
tabakasında erimeye yol açıyor. Bu da yansıtılan ışık miktarını azaltıp buz altındaki toprağın açığa çıkmasıyla absorbe edilen ışık miktarını arttırıyor. Anlayacağınız sevgili okuyucu, durum çok vahim. Açığa çıkan toprak sayesinde artan absorbsiyon; atmosferde sanayi sonucu artan karbonmonoksit, karbondioksit gibi gazların sıcaklığı tutması derken atmosfer ısındıkça ısınıyor. Isınan hava kriyosfer tabakasının erimesine sebep oluyor ve bu bir kısır döngü halinde devam ederken Dünya'mız, çok sevgili Dünya'mız yavaş yavaş sona yaklaşıyor.
Fakat bu sadece bir başlangıç. Zira kriyosfer yüzeyindeki buzulların erimesi su seviyesini yükseltiyor ve ileriki süreçlerde birçok çığ felaketine yol açacağı
öngörülüyor. Bununla beraber, değişen su dengesi sebebiyle kıyı popülasyonlarının, deniz ürünlerine bağlı gelişen pazarın tehlikeye girdiği gerçeği bu sorunun direkt olarak toplum yapısını ve insan yapısını etkilediği gerçeğini gözler önüne seriyor.
Şimdi siz, siz sevgili okuyucu, siz artık kriyosferin ne olduğunu ve zarar görmesi durumunda ne gibi sorunlara yol açabileceğini biliyorsunuz ve az dahi olsa bu felaket hakkında bilgi sahibiyken bunu durdurmak adına harekete geçmemeniz çok da hoş bir davranış -esefle kınamaktan bahsetmediğimi anladığınızı düşünüyorum- olmamakla beraber, biraz da kulak tıkamak olacaktır. Fakat sakin olun, kimse size balık pazarını derinden etkileyecek bu hadise için çok büyük manalar içeren stratejik ticaret hamleleri uygulamanızı beklemiyor. Şayet siz bir
metropolün göbeğinde sabahın beşinde uyanıp da okula gitmeye çalışan bir öğrenci olup daha temel bilimlere girişte zorlanıyorsanız asla. Alınmıyorsunuzdur umarım, zira sarf ettiğim kelimeler sizi kırmak için değil, sadece sizin yaşam şeklinizin halihazırda var olan zorluğunun üstüne yük yüklemek, özellikle tüm dünyayı etkileyecek türden bir yükü yüklemek -hoş, ben kim oluyorum da yük yükleyip sizin yaşamınıza daha fazla zorluk katmak gibi bir vazifeye kendi kendimi nail ediyorum- ki bu pek hoş sonuçlar doğurmayacaktır.
Bu hicivli olma çabası taşıyan ekşi paragraftan sonra konumuzun özüne dönmek gerekirse kriyosfer, belki atmosfer kadar duyulmamış olsa da Dünya sisteminin önemli bir parçası ve bizler "Aman efendim, deodorant kullanmayalım. Halimiz nice olur sonra." nidaları eşliğinde
boykot ettiğimiz o pek değerli kozmetik markalarının ticaret stratejilerine ve "kapitalizmin oyunları"na kanmamak adına on yıllardır savaş verirken kriyosfer, sevgili kriyosfer almış başını gidiyor ve zaten ozonosferin delinmesinin ardından "daha ne kadar meşum bir hadiseyle karşılaşılabilir ki" diye optimizm takviyesi almaya çalışıyorken ortaya çıkıyor ve bize önümüzdeki yıllarda artacak olan balık yiyememe ihtimalimizden bahsediyor. Birisi de çıkıp "Halimiz ne olacak ?" demiyor.
Zeynep Dilay Vural, Nisan 2024
KaynakçaEuropean Commission, Horizon The EU Research & Innovation Magazine, Cyrosphere Change, 17/04/24, https://projects.research-and-
innovation.ec.europa.eu › ...Cryosphere change - Research and innovation - European Union
National Geographic/ National Geographic Society, Cyrosphere, 17/04/24, https://education.nationalgeographic.org
Cook, DIANE, Jenshel, LEN, Arctic Ice (Görsel)
Merriam Webster, "cyro/sphere Word History", 17/04/24, https://www.merriam-webster.com/dictionary/cryo-, https://www.merriam-webster.com/dictionary/sphere#word-history
Comments